12 Şubat Çarşamba günü gerçekleşecek olan dolunay, Kuzey Yarımküre'de kışın sonunu, Ekvator'un güneyinde ise yaz mevsiminin sonunu müjdeliyor. Bu tam yuvarlak Ay, 14 Şubat Sevgililer Günü'ne de denk gelmesiyle romantizme ayrı bir hava katacak. Her ay farklı isimler alan dolunaylar, Şubat ayında "Kar Dolunayı" olarak anılıyor. Ay'ın bu şekilde görünmesi, Güneş, Dünya ve Ay'ın belirli bir hizaya girmesiyle mümkün oluyor; Ay'ın bize bakan yüzünün tamamen aydınlanması sonucu oluşuyor. Bu gök olayı, binlerce yıldır dünya genelinde kültürel ve geleneksel öneme sahip olmuştur. Eski uygarlıklardan günümüze kadar, Ay'ın evreleri zamanı takip etmek ve çeşitli ritüeller için kullanılmıştır.

Ay Takvimleri ve Eski Uygarlıklar

Demokratik Kongo Cumhuriyeti'nde bulunan ve yaklaşık 20.000 yıllık olduğu düşünülen Ishango Kemiği, Ay evrelerini gösteren erken bir takvim örneği olarak kabul ediliyor. Brüksel'de sergilenen kemikteki dairesel şekillerin, Harvard Üniversitesi'nden arkeolog Alexander Marshack'a göre, altı aylık bir Ay takvimi oluşturacak şekilde düzenlenmiş olduğunu gösteriyor. Benzer şekilde, Eylül sonu veya Ekim başında gerçekleşen Sonbahar Ekinoksu'na en yakın dolunaya "Hasat Ayı" denir. Eskiden çiftçiler bu ay ışığında hasadlarını tamamlarlardı. Günümüzde ise genellikle traktörlerdeki farlarla bunu gerçekleştiriyorlar.

Dolunayın Kültürel Önemi

Çin'deki Sonbahar Ortası Festivali (Ay Festivali) ve Kore'deki Chuseok festivali gibi hasat festivalleri, dolunay ile bağlantılıdır. Bu festivaller, bereketli hasadı kutlamak ve ataları anmak için düzenlenir. Hindu kültüründe ise Purnima olarak bilinen dolunay günleri, oruç ve dua ile geçirilir. Özellikle Kartik Purnima, önemli dini ritüellerin yapıldığı kutsal bir gündür. Budistler, Buda'nın hem doğduğuna hem de öldüğüne inanılan Buda Purnima'yı (Nisan veya Mayıs) kutlarlar. Sri Lanka ve Bali'de dolunay, Poya ve Purnama olarak adlandırılan dini tatillerle kutlanır. Bazı Müslümanlar ise dolunay zamanında üç günlük oruç tutabilir. Hristiyanlıkta ise Paskalya, ilkbahar ekinoksunu takip eden ilk dolunaydan sonraki ilk pazar günü kutlanır. Meksika ve Latin Amerika ülkelerinde ise "Ay Dansı" geleneği devam eder.

Dolunay Efsaneleri ve Bilimsel Araştırmalar

Avrupa'da yüzyıllardır, dolunay ile delilik arasında bağlantı kurulmuştur. "Lunacy" (delilik) kelimesi, Ay'ın Latince karşılığı olan "Luna"dan gelir. Bu inanç, kurt adam efsanesinin de temelinde yer alır. Tarihsel olarak, kurt adam oldukları gerekçesiyle yargılanan insanlar olmuştur (örneğin, Almanya'da 1589'da yargılanan Peter Stubbe). İngiltere'nin Bradford kentinde yapılan bir araştırma, dolunay sırasında hayvan saldırılarında artış olduğunu göstermiştir. Ancak bu saldırılar ne yazık ki kurt adam saldırıları değildi. Dolunay'ın uyku düzenini etkilediğine dair araştırmalar da mevcut. Bu araştırmalar, dolunay sırasında uykuya dalmanın zorlaştığını, uyku kalitesinin düştüğünü ve melatonin seviyelerinin azaldığını gösteriyor. Birçok bahçıvan ise, dolunay zamanında ekim yaparak toprağın verimliliğini artıracağına inanır.